Propozycje układowe – najważniejszy dokument w postępowaniu restrukturyzacyjnym

Propozycje układowe to zdecydowanie najważniejszy dokument w postępowaniu restrukturyzacyjnym będący jednocześnie ofertą oraz obietnicą, którą przedsiębiorca składa swoim wierzycielom. Właściwie sporządzone, realistyczne i wykonalne propozycje układowe są kluczem do sukcesu w postępowaniu restrukturyzacyjnym, bowiem mogą przyczynić się do utrzymania przedsiębiorstwa na rynku oraz zabezpieczyć redystrybucję środków w ramach wykonania układu zabezpieczając ochronę słusznych praw wierzycieli. W niniejszym artykule pragniemy przybliżyć Państwu najważniejsze informacje w tym zakresie. 

Spis treści:

1. Co to są propozycje układowe?
2. Jaki jest cel składania propozycji układowych w postępowaniu restrukturyzacyjnym?
3. Kto składa propozycje układowe w postępowaniu restrukturyzacyjnym?
4. Jakie są możliwe sposoby restrukturyzacji zobowiązań w ramach propozycji układowych?
5. Czy propozycje układowe muszą być takie same dla wszystkich wierzycieli? 
6. Z czego finansowane są propozycje układowe?
7. Jak przebiega głosowanie nad propozycjami układowymi?
8. Kiedy propozycje układowe zostają przyjęte i czy wszyscy wierzyciele muszą zaakceptować propozycje układowe?
9. Jakie są szanse na zatwierdzenie propozycji układowych?
10. Kto może pomóc w przygotowaniu propozycji układowych i czy warto zlecić ich przygotowanie?

1. Co to są propozycje układowe?

Propozycje układowe określają zasady i sposoby zaspokojenia zobowiązań dłużnika wobec jego wierzycieli. Innymi słowy jest to oferta porozumienia kierowana do wierzycieli zawierająca najważniejsze dla stron postanowienia, co do metod, terminów, wysokości i form rozliczenia. Propozycje układowe w postępowaniu restrukturyzacyjnym z uwagi na to, że co do zasady obejmuje ono szerszy wachlarz wierzytelności mają charakter znacznie bardziej złożony i umożliwiają zawarcie kompleksowego układu, nawet przy braku akceptacji ze strony niektórych wierzycieli.

2. Jaki jest cel składania propozycji układowych w postępowaniu restrukturyzacyjnym?

Jak wskazano propozycje układowe to zdecydowanie najważniejszy dokument w postępowaniu restrukturyzacyjnym, bowiem to właśnie jego zapisy składają się na układ zawierany z wierzycielami, a określony w nim sposób restrukturyzacji zobowiązań stanowi o powodzeniu całego procesu. Celem postępowania restrukturyzacyjnego opisanym w ustawie jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Układ i składające się na niego propozycje układowe stanowią zatem strategiczne narzędzie w całym procesie, które determinują osiągnięcie jego celu.

3. składa propozycje układowe w postępowaniu restrukturyzacyjnym?

Uprawnienie do złożenia propozycji układowych posiada nie tylko dłużnik, ale także rada wierzycieli, nadzorca sądowy albo zarządca oraz wierzyciel lub wierzyciele mający łącznie więcej niż 30% sumy wierzytelności (z wyłączeniem wierzytelności współdłużnika, poręczyciela, gwaranta lub banku otwierającego akredytywy, który nie zaspokoił wierzyciela; nabytych w drodze przelewu lub indosu po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego oraz podmiotów i osób powiązanych z dłużnikiem, które zostały szczegółowo określone w art. 116 pr. rest.). W praktyce znakomita większość propozycji składana jest właśnie przez dłużnika, a prace prowadzone są przy wsparciu doradcy restrukturyzacyjnego. Z uwagi na to, iż uprawnienie do ich złożenia przysługuje większej liczbie podmiotów zdarzają się sytuacje, iż w postępowaniu restrukturyzacyjnym złożonych zostanie kilka propozycji układowych. Wówczas poddaje się je kolejno pod głosowanie (na zgromadzeniu wierzycieli kolejność ustala Sędzia komisarz), a za przyjęte uznaje się te, które uzyskają największe poparcie liczone w odniesieniu do sumy wierzytelności głosujących wierzycieli.

4. Jakie są możliwe sposoby restrukturyzacji zobowiązań w ramach propozycji układowych?

Katalog możliwych sposobów restrukturyzacji zobowiązań, który może zostać zaproponowany wierzycielom w treści propozycji układowych jest otwarty, co nie oznacza jednak, iż dopuszczalne są wszystkie wyobrażalne sposoby i konstrukcje. Propozycje układowe muszą być po pierwsze zgodne z prawem, po drugie sama ustawa Prawo restrukturyzacyjne limituje możliwości restrukturyzacji niektórych rodzajów zobowiązań, np. pracowniczych, czy też publicznoprawnych – wobec ZUS.

W postępowaniu restrukturyzacyjnym ustawodawca ograniczył się jedynie do wskazania przykładów możliwych sposobów restrukturyzacji zobowiązań, które obejmować mogą w szczególności:

– odroczenie terminu płatności, wykonania zobowiązania;

– rozłożenie spłaty na raty;

– zmniejszenie wysokości;

– konwersje wierzytelności na udziały lub akcje;

– zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.

W granicach swobody kształtowania propozycji układowych możliwe jest wskazanie jednego lub więcej z wymienionych sposobów restrukturyzacji.

5. Czy propozycje układowe muszą być takie same dla wszystkich wierzycieli? 

Co do zasady warunki restrukturyzacji zobowiązań dłużnika powinny być jednakowe dla wszystkich wierzycieli, przy czym ustawa dopuszcza pewne odstępstwa.

По-перше. jak już wskazano ustawa ogranicza możliwe sposoby restrukturyzacji niektórych rodzajów wierzytelności, m. in. wierzytelności pracowniczych, czy składek ZUS.

Po drugie dopuszcza przyznanie korzystniejszych warunków restrukturyzacji wobec wierzyciela, który po otwarciu процедури реструктуризації udzielił lub ma udzielić finansowania niezbędnego do wykonania układu.

Po trzecie umożliwia podział wierzycieli na grupy w obrębie, których propozycje muszą być jednorodne, dopuszczając jednocześnie różnicowanie sposobu zaspokojenia pomiędzy grupami. Kryteria wyodrębnienia grup mogą być dokonane m. in. w oparciu o kryterium wartości wierzytelności, ich charakteru, czy wymagalności.

6. Z czego finansowane są propozycje układowe?

Katalog źródeł finansowania propozycji układowych i dalej zawieranego na ich podstawie układu również nie jest zamknięty. Przykładowo propozycje mogą przewidywać finansowanie układu:

– ze środków uzyskanych w toku bieżącej działalności. Jeżeli propozycje układowe przewidują spłatę zobowiązań z zysku przedsiębiorstwa dłużnika, mogą one określać, jaka część zysku będzie przeznaczona na spłatę zobowiązań;

– ze środków uzyskanych z kredytu lub pożyczki. Wówczas oświadczenie osoby, która zobowiązała się udzielić finansowania dołączane jest do propozycji układowych.

– poprzez zmianę treści stosunków prawnych, praw lub ustanowienie zabezpieczenia wierzytelności. Wówczas oświadczenie osoby, która zobowiązała się wyrazić zgodę na zmianę stosunku prawnego, prawa albo ustanowienie lub zmianę zabezpieczenia wierzytelności dołączane jest do propozycji układowych;

– ze środków uzyskanych z likwidacji majątku dłużnika.

7. Jak przebiega głosowanie nad propozycjami układowymi?

Głosowanie nad układem, co do zasady odbywa się na zgromadzeniu wierzycieli w celu głosowania nad układem, które zwołuje sędzia-komisarz poprzez obwieszczenie określając termin, miejsce i przedmiot obrad oraz sposób głosowania nad układem. Dodatkowo ustawa zobowiązuje nadzorcę lub zarządcę (w zależności od rodzaju postępowania) do dokonania zawiadomienia wierzycieli o terminie głosowania za pośrednictwem operatora pocztowego lub systemu informatycznego do obsługi postępowań – Krajowego Rejestru Zadłużonych (w przypadku, jeśli wierzyciel w postępowaniu wniósł już pismo za pośrednictwem tego systemu).

Jeżeli istnieją możliwości techniczne, głosowanie na zgromadzeniu wierzycieli może zostać przeprowadzone z wykorzystaniem elektronicznych środków komunikacji. W tej formie może obejmować w szczególności transmisję zgromadzenia wierzycieli w czasie rzeczywistym, w ramach której wierzyciele mogą wypowiadać się w toku zgromadzenia wierzycieli, przebywając w miejscu innym niż miejsce zgromadzenia wierzycieli.

W przypadku, gdy z uwagi na znaczną liczbę wierzycieli odbycie zgromadzenia wierzycieli jest utrudnione, sędzia-komisarz może postanowić o przeprowadzeniu głosowania wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.

W postępowaniu o zatwierdzenie układu, które jest jednym z czterech rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych zwołanie zgromadzenia jest fakultatywne i zależy od decyzji nadzorcy układu.

8. Kiedy propozycje układowe zostają przyjęte i czy wszyscy wierzyciele muszą zaakceptować propozycje układowe?

Dla przyjęcia układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym wymagane jest uzyskanie zgody większości głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom, a jeżeli głosowanie przeprowadza się w grupach – analogicznej większości w obrębie każdej z nich. Co więcej układ zostaje przyjęty, chociażby nie uzyskał wymaganej większości w niektórych z grup wierzycieli, jeżeli wierzyciele mający łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom głosowali za przyjęciem układu, a wierzyciele z grupy lub grup, które wypowiedziały się przeciw przyjęciu układu, zostaną zaspokojeni na podstawie układu w stopniu nie mniej korzystnym niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego.

Oznacza to, iż układ może zostać przyjęty nawet jeśli część wierzycieli jest przeciwna jego postanowieniom lub nie uczestniczy aktywnie w głosowaniu. Takie rozwiązanie, czyni restrukturyzację niezwykle atrakcyjnym rozwiązaniem dla dłużników promującym interesy większości, uwzględniającym różnorodność sytuacji gospodarczych i zabezpieczającym przed niekorzystnymi konsekwencjami bierności niektórych wierzycieli.

Nieco bardziej restrykcyjne kryteria przewidziano w przypadku układu częściowego, bowiem w tym przypadku do obliczania siły głosu i większości kapitałowej uwzględniana jest cała kwota przysługująca wierzycielom objętym układem częściowym i uprawnionym do głosowania, chociażby nie uczestniczyli w głosowaniu.

9. Jakie są szanse na zatwierdzenie propozycji układowych?

Ocena szans na zatwierdzenie propozycji układowych dokonywana jest indywidualnie i uzależniona od wielu czynników, w tym skomplikowania sprawy, liczby wierzycieli i ich struktury, możliwości pozyskania finansowania oraz charakterystyki samej propozycji. Często determinantą sukcesu jest właściwy dobór rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego pozwalający na przygotowanie i wdrożenie działań odpowiednich dla możliwości i potrzeb przedsiębiorcy.

10. Kto może pomóc w przygotowaniu propozycji układowych i czy warto zlecić ich przygotowanie? 

Przygotowanie propozycji układowych w postępowaniu restrukturyzacyjnym zdecydowanie powinno zostać powierzone lub przynajmniej skonsultowane z doradcą restrukturyzacyjnym, który posiada szeroką specjalistyczna wiedzę pod kątem dopuszczalności propozycji w świetle ustaw i przepisów prawnych oraz doświadczenie praktyczne umożliwiające ich ocenę pod kątem wykonalności, możliwości zatwierdzenia czy zagrożeń wynikających z ewentualnych postępowań zażaleniowych. Z uwagi na multi-dyscyplinarny charakter układu, którego postanowienia wpływać mogą na szerszą sferę działalności, przy konstrukcji dokumentu warto skorzystać z usług podmiotów, które mają w swoich szeregach zarówno doradców restrukturyzacyjnych, jak i specjalistów z zakresu prawa, księgowości czy finansów. Taką ofertę mają w swoim portfolio często spółki pełniące funkcję doradców restrukturyzacyjnych w złożonych i skomplikowanych postępowaniach, m.in. PMR Restrukturyzacje S.A.