Upadłość konsumencka stanowi jeden ze sposobów uregulowania zobowiązań finansowych dłużnika i uporządkowania jego sytuacji finansowej. Warto jednak pamiętać, że procedura ta wiąże się z konsekwencjami, które dotyczą zarówno samego dłużnika, jak i jego wierzycieli. Dlatego też osoba rozważająca skorzystanie z tego rozwiązania, powinna dokładnie zapoznać się z wszystkimi skutkami upadłości konsumenckiej i być świadoma wszelkich następstw wynikających z takiego postępowania.
Spis treści:
- Umorzenie długów
- Majątek upadłego
- a) Kontrola działań syndyka w zakresie likwidacji masy upadłości
- b) Upoważnienie upadłego i czynności dokonane bez umocowania przez syndyka
- c) Dokonywanie czynności prawnych
- d) Ograniczenie swobody finansowej
- e) Majątek wspólny małżonków i skuteczność ustanowienia rozdzielności majątkowej
- Podsumowanie
Umorzenie długów
Jedną z pierwszych i zarazem najważniejszych z punktu widzenia dłużnika konsekwencji ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest częściowe bądź całkowite umorzenie zobowiązań finansowych osoby, wobec której toczyło się postepowanie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Po ogłoszeniu upadłości dłużnika, sąd w całości umorzy zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Dzieje się tak, gdy upadły jest niezdolny do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej, nie posiada majątku, który mógłby wejść w skład masy upadłości, czy też ma problemy zdrowotne uniemożliwiające mu spłatę zaciągniętych wcześniej zobowiązań. Zaznaczyć należy, że istotną rolę odgrywa tutaj przemijalność charakteru niezdolności do regulowania zobowiązań finansowych. W sytuacji, gdy Sąd ustali, że upadły ma możliwość spłaty wierzycieli, ustali plan spłaty, który będzie dostosowany do sytuacji finansowej i możliwości zarobkowych upadłego. Upadły musi jednak pamiętać, że nie wszystkie zobowiązania ulegają umorzeniu, pewna kategoria zobowiązań, nawet w przypadku całkowitego oddłużenia dłużnika nie zostanie umorzona. Nie podlegają umorzeniu:
- zobowiązania o charakterze alimentacyjnym,
- zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
- zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
- zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
- zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Oznacza to, że po przeprowadzeniu postępowania upadłości konsumenckiej niektóre zadłużenia upadły będzie musiał spłacić w całości.
Majątek upadłego
Kolejną również bardzo istotną dla dłużnika konsekwencją ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest ryzyko utraty jego majątku. Wynika to z faktu, że w toku postępowania upadłościowego dąży się do zaspokojenia w jak największym stopniu wierzycieli dłużnika. W trakcie postępowania upadłościowego likwidowany jest majątek upadłego, czym zajmuje się syndyk. Należy pamiętać jednak, że syndyk nie posiada legitymacji do zajęcia rzeczy codziennego użytku takich jak meble, ubrania czy telefony. Wchodzą one bowiem w skład rzeczy podstawowych, przeznaczonych do codziennego użytku, które pozostają wolne od egzekucji i nie będą wchodziły w skład masy upadłości.
a) Kontrola działań syndyka w zakresie likwidacji masy upadłości
Sąd wydając postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, powołuje syndyka, który wstępuje do postępowania upadłościowego. Syndyk, z chwilą jego powołania obejmuje majątek upadłego, zabezpiecza go przed zniszczeniem oraz dokonuje jego likwidacji w toku postępowania. Syndyk dokonuje czynności w imieniu własnym, jednakże na rachunek upadłego. Działania syndyka również podlegają kontroli. W przypadku naruszenia przepisów prawa, które wyposażają syndyka w konkretne uprawnienia istnieje możliwość wniesienia skargi na jego działania. Zapewnia to niewątpliwie bezpieczeństwo interesu upadłego na całym etapie postępowania.
b) Upoważnienie upadłego i czynności dokonane bez umocowania przez syndyka
Czynności podejmowane w postępowaniu po ogłoszeniu upadłości w celu likwidacji majątku upadłego mają na celu bycie skutecznymi, pozwalającymi na uzyskanie środków niezbędnych do zaspokojenia wierzycieli. Warto jednak podkreślić, że nie mają one na celu piętnowania osoby upadłej. Może zdarzyć się, że syndyk do sprzedaży określonego składnika majątku upoważni samego upadłego. Co jednak ważne syndyk w takim przypadku ustala warunki i szczegóły takiej sprzedaży, a także może cofnąć udzielone upoważnienie osobie upadłej.
c) Dokonywanie czynności prawnych
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej wywiera także istotne konsekwencje w zakresie dokonywania czynności prawnych przez upadłego. Poza szczególnie uzasadnionymi przypadkami, w których do dokonania czynności prawnej wymagana jest zgoda sądu upadłościowego, upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli. Co jednak ważne z punktu widzenia osoby upadłej zakaz ten nie ma charakteru nieograniczonego i to na sądzie spoczywać będzie ocena ważności dokonania takiej czynności w zestawieniu z interesem wierzycieli.
Jednym z obowiązków, o których wykonaniu musi pamiętać upadły jest coroczne składanie sprawozdania z wykonania planu spłaty wierzycieli za poprzedni rok kalendarzowy. Sprawozdanie takie upadły składa do sądu, w którym została ogłoszona upadłość.
d) Ograniczenie swobody finansowej
W toku postępowania przed syndykiem, w związku z koniecznością sprawnego przeprowadzenia postępowania upadłościowego, część wynagrodzenia upadłego jest przekazywana na rachunek bankowy masy upadłości. Należy jednak pamiętać, że dzieje się to z zachowaniem prawa upadłego do godnego życia, bowiem w skład masy upadłości wchodzi jedynie kwota przekraczająca kwotę niepodlegającą zajęciu tj. przekraczająca minimalne wynagrodzenie za pracę, w przypadku realizowania stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. W przypadku zatrudnienia upadłego na umowę o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy, na rachunek masy upadłości przekazywana powinna być kwota proporcjonalnie zmniejszona do wymiaru czasu pracy.
e) Majątek wspólny małżonków i skuteczność ustanowienia rozdzielności majątkowej
Kolejnym istotnym zagadnieniem, które należy wziąć pod uwagę przy upadłości konsumenckiej jest wpływ jej ogłoszenia na stosunki majątkowe małżeńskie upadłego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wraz z dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, a jeśli pozostawali oni w wspólności majątkowej, to majątek wspólny małżonków wchodzi w skład masy upadłości. W takiej sytuacji małżonek upadłego przybiera postać i uprawnienia jednego z wierzycieli masy upadłości. Syndyk zawiadamia go o ogłoszeniu upadłości upadłego i poucza o możliwości zgłoszenia wierzytelności. Małżonek może bowiem dochodzić w postepowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.
Dłużnik, składający wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej musi mieć również świadomość, że nawet wcześniejsze ustanowienie rozdzielności majątkowej nie zawsze będzie chroniło majątek drugiego małżonka. Ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej na podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, chyba że pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Natomiast w przypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej przed notariuszem, umowa taka jest skuteczna w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy została zawarta co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Oznacza to, że w przypadku złożenia przez dłużnika wniosku o ogłoszenie upadłości przed upływem powyższych okresów, cały majątek małżonków będzie wchodził w skład masy upadłości i podlegał likwidacji. W tym miejscu warto zaznaczyć, że do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską.
Podsumowanie
Podsumowując należy stwierdzić, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej daje realne szanse na powrót do codziennego funkcjonowania bez ciążących długów względem wierzycieli i uporządkowania swojej sytuacji finansowej. Bez wątpienia daje to ogromną szansę upadłemu na rozpoczęcie nowego rozdziału w swoim życiu. Istotnym jest jednak, aby składający wniosek miał pełną świadomość konsekwencji, które wiążą się z takim postępowaniem, gdyż jest to istotne dla prawidłowego przebrnięcia przez cały proces oddłużania osoby upadłej.
Dlatego też warto w zaistniałej sytuacji skorzystać z pomocy specjalistów w zakresie postępowania upadłościowego, aby cały przebieg oddłużania przebiegł płynnie, bez dodatkowych komplikacji, co pozwoli na profesjonalne przygotowanie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, a także przeprowadzenie postępowania po jej ogłoszeniu i usprawni niezwykle ważny dla tego procesu kontakt z wierzycielami.
