Fundacja rodzinna to podmiot prawny stworzony z myślą o ochronie majątku rodzinnego oraz zapewnieniu jego płynnego przekazania kolejnym pokoleniom. W Polsce fundacje rodzinne są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) i co do zasady korzystają ze zwolnienia podmiotowego. Jednak w pewnych sytuacjach, takich jak wypłata tzw. ukrytych zysków, fundacja jest zobowiązana do zapłaty 15% CIT. Jakie świadczenia są uznawane za ukryte zyski i jakie obowiązki podatkowe towarzyszą ich przekazywaniu? Oto kluczowe informacje, wzbogacone o interpretacje podatkowe i orzecznictwo sądów administracyjnych.
Spis treści:
Kilka słów o artykule- Posłuchaj
Posłuchaj kilka słów o ukrytych zyskach w fundacji rodzinnej:
Czym są ukryte zyski w fundacji rodzinnej?
Ukryte zyski w fundacji rodzinnej to określone świadczenia przekazywane przez fundację na rzecz fundatora, beneficjentów lub podmiotów powiązanych. Podlegają one opodatkowaniu stawką 15% CIT. Zgodnie z przepisami ustawy o CIT, katalog ukrytych zysków ma charakter zamknięty, co oznacza, że tylko świadczenia w nim wymienione są uznawane za ukryte zyski i opodatkowane. Do ukrytych zysków należą m.in.:
- Odsetki, prowizje i wynagrodzenia z tytułu pożyczek udzielonych fundacji przez fundatora, beneficjenta lub podmioty powiązane.
- Darowizny i inne świadczenia nieodpłatne lub częściowo odpłatne, które nie mieszczą się w przepisach ustawy o fundacji rodzinnej.
- Wynagrodzenie za usługi doradcze, prawne, księgowe czy reklamowe, świadczone na rzecz fundacji przez osoby powiązane.
- Pożyczki udzielane przez fundację beneficjentom, jeśli ich okres spłaty wynosi co najmniej 10 lat.
Przykład: Jeśli beneficjent udzieli fundacji pożyczki i otrzyma od niej odsetki, to kwota tych odsetek zostanie uznana za ukryty zysk i opodatkowana stawką 15% CIT.
Przykłady praktyczne ukrytych zysków
Przykład 1: Korzystanie z nieruchomości fundacji
Fundacja rodzinna zarządza luksusowym domem w górach, który formalnie stanowi jej majątek. Fundator i jego rodzina korzystają z nieruchomości w celach prywatnych, nie uiszczając żadnych opłat. W takiej sytuacji organy podatkowe mogą uznać, że fundacja przekazuje świadczenie nieodpłatne na rzecz fundatora i jego rodziny.
Podatkowe konsekwencje:
- Wartość rynkowa użytkowania nieruchomości przez fundatora zostanie zakwalifikowana jako ukryty zysk i opodatkowana stawką 15% CIT.
- Aby uniknąć problemów, fundacja powinna ustalić opłatę za wynajem na poziomie rynkowym i zadbać o odpowiednią dokumentację (np. umowę najmu).
Przykład 2: Użytkowanie samochodu przez beneficjenta
Fundacja rodzinna posiada samochód osobowy, który formalnie ma służyć działalności operacyjnej fundacji. Beneficjent fundacji, będący członkiem rodziny fundatora, używa samochodu do codziennych dojazdów do pracy oraz wyjazdów wakacyjnych, bez prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu.
Podatkowe konsekwencje:
- Wartość rynkowa użytkowania samochodu do celów prywatnych zostanie uznana za ukryty zysk.
- Fundacja będzie zobowiązana do zapłaty 15% CIT od wartości świadczenia, np. miesięcznej kwoty odpowiadającej rynkowej wartości wynajmu podobnego pojazdu.
Rekomendacja:
Fundacja może uniknąć opodatkowania, wprowadzając szczegółową politykę dotyczącą użytkowania samochodów, w tym prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdów oraz rozliczanie prywatnego użytkowania na podstawie rynkowych stawek.
Ukryte zyski a użytkowanie majątku fundacji
Korzystanie z majątku fundacji, w tym samochodów osobowych czy nieruchomości, może prowadzić do powstania ukrytych zysków, jeśli świadczenia te nie są odpowiednio uregulowane. Aby uniknąć problemów podatkowych, warto wdrożyć przejrzyste zasady korzystania z majątku oraz prowadzić odpowiednią dokumentację.
Interpretacje podatkowe i orzecznictwo sądów administracyjnych
Interpretacja indywidualna z 11 sierpnia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP2-1.4010.341.2023.1.KW)
Organ podatkowy wskazał, że katalog zdarzeń uznawanych za ukryte zyski, określony w art. 24q ust. 1a ustawy o CIT, ma charakter zamknięty. Przykładem jest pytanie dotyczące wypłaty czynszu najmu nieruchomości przez fundację na rzecz fundatora.
Wnioski z interpretacji:
- Jeżeli fundacja płaci czynsz ustalony na poziomie rynkowym, świadczenie to nie zostanie uznane za ukryty zysk, ponieważ nie mieści się w katalogu określonym w przepisach.
- Zamknięty charakter katalogu daje fundacjom rodzinnym możliwość precyzyjnego planowania działań, aby uniknąć kwalifikacji niektórych świadczeń jako ukryte zyski.
Interpretacja indywidualna z 13 lutego 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.283.2024.2.AK)
Wnioskodawca, fundacja rodzinna, zadał pytanie dotyczące udzielania pożyczek beneficjentom na okresy krótsze niż 10 lat. Organ podatkowy wyjaśnił, że pożyczki te nie będą uznawane za ukryte zyski, o ile ich okres spłaty wynosi mniej niż 10 lat.
Wnioski z interpretacji:
- Pożyczki beneficjentom na krótkie okresy (poniżej 10 lat) nie powodują powstania ukrytych zysków.
- Jeśli okres pożyczki zostanie wydłużony (np. przez aneks), może to skutkować jej kwalifikacją jako ukryty zysk.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi (sygn. I SA/Łd 313/24)
Sąd rozpatrywał sprawę wynagrodzenia fundatora za usługi zarządzania świadczone na rzecz fundacji rodzinnej. Wynagrodzenie to zostało zakwalifikowane jako ukryty zysk, ponieważ stanowiło świadczenie przekazywane bezpośrednio fundatorowi, a nie miało charakteru rynkowego.
Wnioski z orzeczenia:
- Wynagrodzenie fundatora za usługi zarządzania, jeśli nie jest rynkowe, może zostać uznane za ukryty zysk.
- Sąd podkreślił, że fundacje rodzinne powinny unikać sytuacji, w których świadczenia dla fundatorów nie spełniają zasad rynkowych.
Podsumowanie
Fundacja rodzinna to nowoczesne rozwiązanie, które umożliwia skuteczne zarządzanie majątkiem rodzinnym, ochronę jego integralności oraz zapewnienie płynnego przekazania kolejnym pokoleniom. Dzięki swoim unikalnym cechom fundacja rodzinna pozwala na długoterminowe zachowanie wartości majątku i realizację celów rodzinnych w uporządkowany sposób.
Jednak fundacja rodzinna, mimo wielu korzyści, jest podmiotem o złożonej strukturze prawnej i podatkowej. Wymaga ona przestrzegania licznych regulacji, takich jak przepisy dotyczące ukrytych zysków oraz dokładnego planowania w zakresie zarządzania majątkiem i świadczeń dla beneficjentów.
Z tego powodu warto skorzystać z pomocy ekspertów – doradców podatkowych, prawników i księgowych – którzy pomogą uniknąć błędów, zapewnią zgodność z przepisami prawa i umożliwią pełne wykorzystanie potencjału fundacji rodzinnej.
Decyzja o założeniu fundacji rodzinnej to krok ku zabezpieczeniu przyszłości rodziny. Z pomocą specjalistów można sprawić, że stanie się ona solidnym fundamentem majątkowym na pokolenia.
Polish 
English 
Ukrainian