KRZ – nie taki rejestr straszny. Dlaczego Krajowy Rejestr Zadłużonych to potrzebne narzędzie?

Dlaczego KRZ to krok w dobrą stronę?

Choć Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) bywa przedmiotem krytyki – głównie ze względu na problemy techniczne, zawiły interfejs czy brak integracji z innymi systemami – warto podkreślić, że jego powstanie było nie tylko potrzebne, ale wręcz nieuniknione. KRZ wprowadził nową jakość do przejrzystości życia gospodarczego w Polsce. Jest to narzędzie, które może i powinno być rozwijane, ale już dziś oferuje konkretne korzyści dla przedsiębiorców, wierzycieli i osób fizycznych.

Spis Treści:

Czym jest Krajowy Rejestr Zadłużonych?

Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) to system informacyjny, który umożliwia dostęp do publicznych danych dotyczących osób fizycznych i prawnych, które zostały objęte postępowaniem upadłościowym lub restrukturyzacyjnym w Polsce. Jest on rejestrem jawnym, który prowadzi Minister Sprawiedliwości przy pomocy systemu elektronicznego. Celem portalu KRZ jest zwiększenie transparentności w obiegu informacji dotyczących zadłużonych, co ma prowadzić do m.in. poprawy funkcjonowania rynku kredytowego oraz ochrony interesów wierzycieli. Co istotne rejestr jest bezpłatny, a każdy zainteresowany może zapoznać się z danymi, które zawiera KRZ. Portal KRZ zawiera informacje o:

• osobach fizycznych, które zostały objęte postępowaniem upadłościowym (np. upadłość konsumencka),
• osobach prawnych (firmach, przedsiębiorstwach), które zostały objęte postępowaniem upadłościowym lub restrukturyzacyjnym,
• osobach, wobec których toczy się postępowanie o ogłoszenie upadłości,
• osobach, które zostały oddłużone lub w innych przypadkach zakończyły postępowanie upadłościowe.

System pozwala na efektywne zarządzanie danymi dotyczącymi postępowań upadłościowych, co ułatwia pracę sądów i innych organów zaangażowanych w procesy oddłużeniowe.

Portal KRZ jest częścią szerszego systemu monitorowania zadłużenia, który ma na celu poprawę efektywności postępowań upadłościowych w Polsce oraz ułatwienie odzyskiwania wierzytelności. Krajowy Rejestr Zadłużonych stanowi istotne narzędzie w systemie prawnym, wspierającym efektywne zarządzanie długami i procesami upadłościowymi w Polsce. Jest wykorzystywany przy takich rodzajach postępowań jak:

• Upadłość konsumencka: Dotycząca osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, a postępowanie ma na celu ich oddłużenie.
• Postępowanie upadłościowe przedsiębiorstw (upadłość gospodarcza przedsiębiorcy): Dotyczące firm, które nie mogą spłacać swoich zobowiązań.
• Postępowanie restrukturyzacyjne: Przewidujące działania mające na celu restrukturyzację zadłużenia, umożliwiające firmie kontynuowanie działalności.

Ujawnienie podmiotów w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

Dane ujawniane w rejestrze mają na celu zapewnienie czytelności, a także przejrzystości postepowania. Sposób zamieszczania tych danych ma zapewniać także bezpieczeństwo ich przetwarzania oraz łatwość użytkowania rejestru.

 W Krajowym Rejestrze Zadłużonych można wyszukiwać różne rodzaje podmiotów, w tym:

• Osoby fizyczne: zarówno osoby prowadzące działalność gospodarczą, jak i osoby prywatne.
• Osoby prawne: takie jak spółki, fundacje i inne organizacje posiadające osobowość prawną.
• Jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej: podmioty, którym prawo nadaje zdolność prawną.

Wobec podmiotów ujawnionych w rejestrze są lub były prowadzone postępowania restrukturyzacyjne, upadłościowe lub wtórne postepowania upadłościowe, postępowania zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, a także w przedmiocie uznania orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego.

W rejestrze ujawnia się także informacje dotyczące wspólników osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli ogłoszono upadłość spółki, wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki lub oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości w przypadku gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, a także gdy majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. W rejestrze można znaleźć także informacje dotyczące osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego lub sąd z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne, a także te o osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

Co istotne w Krajowym Rejestrze Zadłużonych nie ujawnia się informacji o sprawach, w których wniosek wpłynął przed dniem wejścia w życie ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, czyli przed dniem 1 grudnia 2021 roku.

Jak uzyskać dostęp do danych umieszczonych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych?

Dzięki informacjom, które są udostępniane przez Krajowy Rejestr Zadłużonych istnieje możliwość nie tylko informatycznej obsługi postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych, ale także otwiera się możliwość dla przedsiębiorcy, dzięki której może on sprawdzić aktualny status wypłacalności swojego dłużnika, a także sprawdzić, czy przyszły potencjalny kontrahent nie ma problemów finansowych i nie jest osobą niewypłacalną. Aby uzyskać dostęp do informacji zawartych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych należy wyszukać stronę krz.ms.gov.pl, gdzie następie szukający będzie miał możliwość wyszukania podmiotów, według danych, które zostały ujawnione w rejestrze w trakcie postępowania odnośnie do podmiotów niebędących osobą fizyczną, osób fizycznych zarówno prowadzących jak i nieprowadzących działalności gospodarczej, a także sygnatury spraw.

Dostęp do informacji w Krajowym Rejestrze Zadłużonych jest jawny i każdy zainteresowany ma możliwość wyszukania konkretnego podmiotu. W przypadku chęci wyszukania osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej, niezbędnym identyfikatorem do wyszukania informacji jest imię, nazwisko, numer PESEL lub sygnatura jednego z postępowań – alimentacyjnego, restrukturyzacyjnego lub upadłościowego.

Funkcjonowanie Krajowego Rejestru Zadłużonych

Funkcjonowanie Krajowego Rejestru Zadłużonych opiera się na czterech portalach informacyjnych. Należy wśród nich wymienić:

1. Portal Publiczny – dostęp do niego może mieć każdy zainteresowany, bez konieczności logowania do rejestru.
2. Portal Użytkownika Zarejestrowanego – dostępny dla użytkownika rejestru po zalogowaniu do systemu. Uzyskuje on wtedy uprawnienia do składania pism i odbierania korespondencji dotyczącej prowadzonego postępowania.
3. Rejestr dla Organów Administracji Publicznej, umożliwiający zobowiązanym organom zamieszczanie w Krajowym Rejestrze Zadłużonych informacji dotyczących osób i podmiotów wobec których w przeszłości była prowadzona egzekucja sądowa lub administracyjna i została umorzona z powodu jej bezskuteczności, a także informacji o osobach względem których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub należności budżetu państwa.
4. Portal Użytkowników Branżowych, w ramach którego swoje działania wykonują nadzorcy, zarządcy i syndycy, w ramach postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że Krajowy Rejestr Zadłużonych spełnia cztery główne założenia. Po pierwsze pełni funkcję rejestru i portalu orzeczniczego, ale także ułatwia komunikację i pełni funkcję informacyjną, w związku z doręczeniami pism.

Czy jest możliwe usunięcie danych z Krajowego Rejestru Zadłużonych?

Z praktycznego punktu widzenia nie ma możliwości usunięcia danych, które zostały zamieszczone w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Należy jednak pamiętać, że ustawa przewiduje  pewne okresy, kiedy dane podmiotów są usuwane z KRZ. W przypadku informacji o osobach, wobec których jest prowadzone postępowanie restrukturyzacyjne, czy też informacji o wspólnikach osobowych spółek handlowych zawartych w art. 5 oraz 6 ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, przestają one być automatycznie ujawniane po upływie lat 10 od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania.  

W przypadku prawomocnego zatwierdzenia układu w postępowaniu dane identyfikujące dany podmiot przestają być ujawniane po upływie 3 lat licząc od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu jego wykonania albo 10 lat od uprawomocnienia się postanowienia o jego uchyleniu lub wygaśnięciu układu z mocy prawa.

Jeżeli w trakcie postępowania prawomocnie ustalono plan spłaty wierzycieli, albo doszło do sytuacji, w której zobowiązania zostały prawomocnie umorzone bez jego ustalania to dane identyfikacyjne przestają być ujawniane automatycznie po upływie 3 lat od uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu wykonania przedmiotowego planu spłaty wierzycieli, albo z upływem 10 lat  od uprawomocnienia postanowienia o uchyleniu planu spłaty wierzycieli.

Jeśli doszło do sytuacji, w której w postępowaniu zobowiązania upadłego zostały prawomocnie umorzone, dane przestają być automatycznie ujawniane po upływie 3 lat od upływu pięcioletniego terminu od uprawomocnienia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego, w przypadku nieustalania planu spłaty wierzycieli, albo 10 lat od uprawomocnienia postanowienia o uchyleniu postanowienia warunkowo umarzającego zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli.

Należy pamiętać, że zgodnie z prawem upadłościowym sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia. W takim przypadku dane osoby, wobec której orzeczono zakaz przestają być ujawniane po upływie 3 lat od dnia następującego po dniu, w którym okres zakazu upływał.

Po upływie 7 lat od zamieszczenia przestają być ujawniane dane osób, wobec których umorzono postepowanie egzekucyjne. Po takim samym okresie również przestają być udostępniane informacje o osobach, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych.

Zgodnie z przepisami ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych istnieje możliwość dokonania korekty w błędnych danych zamieszczonych w KRZ. W takim przypadku komornik, a w konkretnych przypadkach także Szef Krajowej Administracji Skarbowej, właściwy naczelnik urzędu skarbowego, właściwy dyrektor oddziału ZUS, organ, który wypłacił świadczenia przyznawane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, albo sąd dokonują wskutek złożonego przez uprawniony podmiot wniosku, niezwłocznego usunięcia lub zmiany danych błędnie zamieszczonych w KRZ.

Podsumowanie

Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) to publiczny system informacyjny. Jego głównym celem jest poprawa przejrzystości w obiegu informacji dotyczących osób fizycznych i prawnych objętych postępowaniem upadłościowym lub restrukturyzacyjnym w Polsce. Dzięki systemowi KRZ wierzyciele, przedsiębiorcy oraz inne zainteresowane podmioty mają dostęp do informacji na temat zadłużenia, co zwiększa bezpieczeństwo rynku kredytowego i poprawia efektywność procesów odzyskiwania wierzytelności.

Rejestr ujawnia dane zarówno o osobach fizycznych, jak i prawnych, które zostały objęte postępowaniem upadłościowym, restrukturyzacyjnym, bądź egzekucyjnym, a także o podmiotach, które zakończyły te postępowania. Dostęp do informacji jest publiczny i bezpłatny, a wyszukiwanie podmiotów odbywa się za pomocą takich identyfikatorów jak imię, nazwisko, nazwa firmy, numer PESEL, NIP czy sygnatura sprawy.

KRZ funkcjonuje na czterech portalach informacyjnych: publicznym, dla użytkowników zarejestrowanych, dla organów administracji publicznej i dla użytkowników branżowych (np. syndyków, zarządców). Zgłoszenie do rejestru zapewnia nie tylko łatwiejszą komunikację w ramach postępowań upadłościowych, ale także pełni funkcję informacyjną i orzeczniczą.

Dane zamieszczone w rejestrze są trwałe. Po upływie określonego czasu, wynoszącego odpowiednio 3 lub 10 lat, przestają być ujawniane automatycznie, co daje osobom zadłużonym szansę na „oczyszczenie” swoich danych z publicznego rejestru.

Podsumowując, KRZ stanowi istotne narzędzie wspierające transparentność procesów upadłościowych i restrukturyzacyjnych, umożliwiając szybki dostęp do informacji o zadłużeniu podmiotów w Polsce, co wspomaga zarówno wierzycieli, jak i osoby zadłużone w dążeniu do rozwiązania problemów finansowych.

Kierunki rozwoju KRZ:

W przyszłości KRZ powinien zostać rozszerzony o funkcje automatycznych powiadomień (np. alertów dla przedsiębiorców), uproszczony interfejs wyszukiwarki, integrację z bazami międzynarodowymi (np. ECRIS) oraz zwiększoną dostępność dla osób z niepełnosprawnościami. Warto rozważyć wdrożenie funkcji monitorowania dłużników w czasie rzeczywistym oraz wsparcie API dla instytucji finansowych.

Sławomir Anisimowicz

Zobacz pełny biogram