Zgodnie z ustawą prawo restrukturyzacyjne naczelnym celem postępowania jest uniknięcie upadłości. W czasie trwania postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik wraz z organem pozasądowym dokonują szeregu czynności zmierzających do poprawy sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa dłużnika, aby mogło ono dalej funkcjonować w obrocie gospodarczym. Wyróżniamy następujące rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych:
- Postępowanie o zatwierdzenie układu
- Postępowanie układowe
- Przyspieszone postępowanie układowe
- Postępowanie sanacyjne
Postępowanie układowe oraz przyspieszone postępowanie układowe zostają otwarte na postanowienie Sądu. Sąd wydając postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego wyznacza również osobę Nadzorcy Sądowego.
Kim jest Nadzorca Sądowy?
Zgodnie z art. 23 Prawa Restrukturyzacyjnego postępowanie restrukturyzacyjne prowadzi się z udziałem nadzorcy, który może być nadzorcą układu lub nadzorcą sądowym albo zarządcy.. Nadzorca sądowy jest więc jednym z organów pozasądowych w postępowaniu restrukturyzacyjnego, który – jak sama nazwa wskazuje – sprawuje nadzór nad właściwym przebiegiem postępowania. Poza nadzorem nad postępowaniem nadzorca sądowy posiada też szereg uprawnień oraz obowiązków, które zostały zawarte w ustawie Prawo Restrukturyzacyjne.
Przede wszystkim w wyżej wskazanych postępowaniach prawo do zarządzania przedsiębiorstwem zostaje ograniczone do sprawowania zwykłego zarządu, a wszelkie czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu wymagają zgody nadzorcy układu. Z racji faktu, iż zakres zwykłego zarządu jest pojęciem ogólnym i innym dla każdego przedsiębiorstwa, nadzorca układu powinien każdorazowo na wstępnym etapie postępowania pouczyć dłużnika jakie czynności wchodzą w zakres zwykłego zarządu, a na jakie czynności powinien on wnieść do nadzorcy o wyrażenie zgody. Nadzorca od otrzymania wniosku na wyrażenie zgody ma 30 dni, jednak może on też wyrazić zgodę już po dokonaniu takiej czynności przez dłużnika. Każdorazowo brak takiej zgody sprawia, że czynność dokonana przez dłużnika staje się nieważna.
Do obowiązków nadzorcy sądowego należy przede wszystkim
- Zawiadomienie wierzycieli o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego
- Sporządzenie planu restrukturyzacyjnego oraz spisu wierzytelności i spisu wierzytelności spornych
- Ocena propozycji układowych, a w razie potrzeby doradzenie dłużnikowi ich zmiany w celu zapewnienia zgodności z prawem i możliwości ich wykonania, podejmowanie działań w celu złożenia przez wierzycieli największej liczby ważnych głosów, udział w zgromadzeniu wierzycieli oraz złożenie opinii o możliwości wykonania układu.
Należy zwrócić uwagę, że dłużnik wraz z wnioskiem restrukturyzacyjnym może wnioskować o powołanie konkretnej osoby lub spółki do pełnienia funkcji nadzorcy sądowego, w przypadku, kiedy co najmniej 30% wierzytelności objętych układem popiera ten wniosek, za wyjątkiem wierzycieli pozostających w szczególnym stosunku z dłużnikiem, o których mowa w art. 116 Prawa Restrukturyzacyjnego. Wraz z wnioskiem o wyznaczenie konkretnej osoby nadzorcy sądowego, dłużnik – celem przyspieszenia rozpoznania wniosku oraz ograniczenia korespondencji do minimum – powinien załączyć do wniosku zgodę doradcy restrukturyzacyjnego do pełnienia funkcji nadzorcy sądowego.
Kto może zostać nadzorcą sądowym?
Funkcja nadzorcy sądowego jest niezwykle istotna w postępowaniu restrukturyzacyjnym ze względu na zakres kompetencji i obowiązków jakie nadzorca sądowy musi spełnić. Dlatego też ustawodawca postanowił, iż nadzorcą sądowym może być tylko i wyłącznie osoba, która posiada licencję doradcy restrukturyzacyjnego oraz Spółka handlowa, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego.
Sąd wyznaczając osobę nadzorcy sądowego poza wymaganiami formalnymi opisanymi powyżej bierze pod uwagę takie okoliczności jak liczba spraw w których doradca restrukturyzacyjny pełni funkcję nadzorcy sądowego, zarządcy lub syndyk a w postępowaniach upadłościowych oraz doświadczenie i dodatkowe kwalifikacje doradcy restrukturyzacyjnego.
Czasami jednak te kryteria wyboru nie są wystarczające. W przypadku restrukturyzacji podmiotów zakwalifikowanych jako tzw. Duży przedsiębiorca, nadzorcą układu może być jedynie osoba która posiada licencję doradcy restrukturyzacyjnego z tytułem kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego. Wymagane to jest w sytuacjach, gdy restrukturyzacja dotyczy:
- Przedsiębiorcy, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników, lub osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro, lub osiągnął sumy aktywów bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat, które przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro;
- Spółki o istotnym znaczeniu dla gospodarki państwa w sensie przepisów regulujących zasady zarządzania mieniem państwowym;
- Przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym, umieszczonego w wykazie określonym w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie ustawy o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców.
Wynagrodzenie Nadzorcy Sądowego
Ustawa Prawo Restrukturyzacyjne precyzyjnie określa sposób, na podstawie którego obliczane jest wynagrodzenie nadzorcy sądowego. Z uwagi na fakt, iż każde postępowanie restrukturyzacyjne jest inne, nie sposób jest ustalić stałej kwoty wynagrodzenia nadzorcy sądowego. Ustawodawca uzależnił wynagrodzenie nadzorcy sądowego od indywidualnej sytuacji restrukturyzacyjnego podmiotu. Na kalkulację wynagrodzenia składają się cztery części:
- Zależną od liczby wierzycieli będących uczestnikami postępowania;
- Zależną od sumy wierzytelności przysługujących wierzycielom będącym uczestnikami postępowania;
- Ustalaną przez sąd stosownie do rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego, zakresu czynności podejmowanych przez nadzorcę sądowego w toku postępowania i pracy włożonej w osiągnięcie celu postępowania – w granicach do dziesięciu podstaw wynagrodzenia;
- Ustalaną w przypadku, gdy z przyczyn niezależnych od nadzorcy sądowego postępowanie układowe trwa dłużej niż dwanaście miesięcy – w granicach do dziesięciu podstaw wynagrodzenia.
Podstawę wynagrodzenia w omawianym tu przypadku oznacza przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego. Dane te publikuje Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Jednocześnie wynagrodzenie nadzorcy sądowego musi mieścić się w granicach od dwukrotności do czterdziestoczterokrotności podstawy wynagrodzenia.
